Non-binaire personen hoeven geen deskundigen in te schakelen als zij een ‘X’ in hun paspoort willen hebben, Dat heeft de rechtbank in Arnhem bepaald.
De X komt bij hen in het paspoort te staan ter vervanging van de aanduiding M of V. Dat is al langere tijd mogelijk via de rechter, maar daar was tot dusver een verklaring van een deskundige (een therapeut of psychiater) voor nodig.
Nu heeft de rechtbank geoordeeld dat ook zonder zo’n verklaring de geslachtsaanduiding kan worden aangepast.
De zaak was aangespannen door de 30-jarige Ryan Ramharak.
“Je moest voorheen altijd naar een therapeut die genderdysforie kon vaststellen, en die kon aangeven dat je overtuiging blijvend was”, legt Ramharak uit. Zo’n verklaring vindt die denigrerend: “Eigenlijk wordt daarmee gezegd dat jouw woord alleen niet genoeg is. Terwijl een psycholoog niet in mijn hoofd kan kijken, en ook alleen maar kan afgaan op wat ik vertel.”
Bezwaarlijk aan die gang van zaken vindt Ramharak de bijkomende kosten: een verklaring kost 250 euro.
Ook de wachttijden zijn voor veel mensen die liever een X in hun paspoort willen een probleem, vertelt Ramharak. Dat komt doordat de aanpassing geregeld moet worden via speciaal daartoe getrainde deskundigen, bijvoorbeeld die verbonden zijn aan transgenderteams van universitaire ziekenhuizen.
Verruiming
Al in 2018 werden de mogelijkheden voor de genderaanduidingen in het paspoort verruimd. In dat jaar werd de eerste X in een Nederlands paspoort gezet.
Afgelopen voorjaar kwam er een verruiming bij. In mei stelden demissionair minister Dekker (Rechtsbescherming) en demissionair minister Van Engelshoven (Emancipatie) voor om de deskundigenverklaring in sommige gevallen te laten vervallen. Belangenorganisaties vinden de verklaring namelijk een inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht.
Maar het vervallen van de deskundigenverklaring geldt alleen als je van M naar V of andersom gaat, legt Ramharak uit. “Voor de X is nog niets geregeld.”
Tweede Kamerlid Lisa van Ginneken (D66) diende vorige week nog een amendement in. Zij vindt dat ook de non-binaire geslachtsregistratie in de wetswijziging moet worden opgenomen. De Kamer moet overigens nog over de wijziging stemmen.
Zonder rechter
Dat de deskundigenverklaring met dit vonnis komt te vervallen, betekent voor die erkenning. Maar Ramharak ziet op het gebied van wetgeving nog veel ruimte voor verbetering. Zo vindt die bijvoorbeeld dat aan het wijzigen van de geslachtsaanduiding helemaal geen rechter meer te pas zou moeten komen.
Ramharak veranderde eerder de V in het paspoort naar een M, maar die aanduiding voelde niet goed. Ramharak: “Ikzelf had dit keer weer zo’n verklaring kunnen krijgen, maar het ging me om het principe. Die X moet voor iedereen toegankelijk zijn.” De 30-jarige uit Hilversum spande samen met Bureau Clara Wichmann en advocatenkantoor Van Doorne een zaak aan.
Ramharak: “Het zou mooi zijn als we uiteindelijk niet meer naar de rechter hoeven. Het is toch vreemd dat sommige mensen wel automatisch de goede papieren hebben, en een andere groep dit via de rechter moet eisen en daarvoor kosten moet maken?” Ramharak doelt daarmee op de advocaatkosten: wie een genderneutraal paspoort wil aanvragen, moet met een advocaat naar de rechtbank stappen.
Overigens heeft Ramharak vanwege een zwangerschap nog een procedure bij de rechter lopen. “Ik kom straks als moeder op het geboortecertificaat te staan. Ik voel me niet de moeder, ook niet de vader, maar de ouder.” De ontwikkelingen rond de X als aanduiding in het paspoort, kunnen volgens Ramharak misschien een opstapje zijn naar de kwalificatie ‘ouder’ op zo’n certificaat.
Erkenning
De X, legt Ryan Ramharak uit, kan voor non-binaire mensen, maar ook intersekse personen heel belangrijk zijn. In 2018 werd voor het eerst het geslacht van iemand in een paspoort gewijzigd naar een genderneutrale X. “Voorheen was er binnen de wet nooit ruimte voor mensen die zich geen M of V voelen”, zegt Ramharak. “Dat de X wettelijk mag, voelt als een stuk erkenning. ‘Wij zien jullie’, zegt de rechtsspraak daarmee.”
Almere
Een inwoner van Almere heeft samen met de gemeente een procedure lopen om zonder tussenkomst van de rechter de geslachtsverandering te laten registreren.
Jaarlijks maken enkele honderden mensen gebruik van de mogelijkheid om de geslachtsregistratie te wijzigen, blijkt uit gegevens van de overheid.
(Born: NOS)
Categorieën:Nieuws
rozegolf.net 